Бүгін Астанада Оқу-ағарту министрлігіне қарасты Ұлттық дене шынықтыру ғылыми-практикалық орталығының ұйымдастыруымен «Мектеп және студенттік спорттың мәселелері мен даму жолдары» тақырыбында кеңес өтті. Жиынға ҚР Туризм және спорт министрлігінің, ҚР Қорғаныс министрлігінің, Ұлттық Олимпиада комитетінің, сондай-ақ 25 ұлттық спорт федерациясының өкілдері қатысты.

Кеңестің мақсаты – балалар мен жастар арасында салауатты өмір салтын насихаттау, дене шынықтыру инфрақұрылымын жаңғырту, нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру және жаңа ынтымақтастық формаларын қалыптастыру арқылы мектеп және студенттік спортты кешенді дамыту жолдарын қарастыру.

Ұлттық дене шынықтыру ғылыми-практикалық орталығының бас директоры Арман Ташметов өз сөзінде спорттың өскелең ұрпақты тәрбиелеудегі орнына тоқталып, дене тәрбиесі – қоғамның денсаулығы мен белсенділігін қалыптастырудың маңызды тетігі екенін атап өтті.

– Дене шынықтыру – бұл жай ғана сабақ емес. Бұл – ұлт саулығына салынған инвестиция. Бүгінгі оқушылар – ертеңгі чемпиондар мен қоғам көшбасшылары. Біз оларға барлық жағдайды жасауымыз керек, – деді Арман Ташметов.

Жиында еліміздегі дене шынықтыру пәні мұғалімдері жайлы талдау ұсынылды. Қазіргі таңда мемлекеттік мектептерде 29 636 маман еңбек етуде. Олардың қатарында халықаралық дәрежедегі спорт шеберлері, кәсіби жаттықтырушылар мен спорт шеберлігіне кандидаттар бар. Волейбол, футбол, баскетбол, тоғызқұмалақ, үстел теннисі, асық ату – бұл спорт түрлеріне ел бойынша мыңдаған бала қатысып жүр.

Орталықтың күнтізбелік жоспары аясында жыл сайын ауқымды шаралар өткізіледі:

• Қысқы және жазғы гимназиадалар;
• 10 спорт түрі бойынша Ұлттық мектеп лигасы;
• 23 спорт түрі бойынша көпдеңгейлі жарыстар.

Федерациялар өз бастамаларымен бөлісті. Үстел теннисі федерациясының вице-президенті Елсияр Канагатов дене шынықтыру мұғалімдерін қайта оқытып, оларды жаттықтырушы ретінде тарту бастамасын ұсынды. Оның айтуынша, елде 262 мыңнан астам үстел теннисімен айналысатын әуесқой бар, алайда кәсіби бапкерлердің тапшылығы сезіледі.

ҚР Футбол федерациясының өкілі Никита Мозгомов UEFA Playmakers жобасының табысты іске асырылып жатқанын айтты. 5-8 жас аралығындағы қыздарға арналған бұл бағдарлама ойын түрінде футболға баулуға бағытталған және екінші жыл қатарынан жүзеге асуда.

ҚР Теннис федерациясының вице-президенті Диас Досқараев 2 000-нан астам баланы қамтыған «Babby Tennis» жобасын таныстырды. Бұл бастама 100-ден астам балабақшада іске асуда.

Волейбол федерациясының вице-президенті Ермек Сырлыбаев бүгінде 357 мыңнан астам баланың волейболмен шұғылданып жатқанын жеткізді. Бұл спорт түрінің елдегі даму қарқыны ерекше.

Ұлттық баскетбол федерациясының президенті Әліжан Төлембаев баскетболға жоғары сынып оқушыларының қызығушылығы артып келе жатқанын және бүкіл ел бойынша түрлі лигалар мен жарыстар санының көбейіп отырғанын атап өтті.

Қорғаныс министрлігінің Спорт комитетінің төрағасы Арман Әбеуов Оқу-ағарту министрлігімен бірлесіп жүргізіліп жатқан ведомствоаралық жұмысты таныстырды. Бұл бағытта бастапқы әскери-техникалық дайындық (БӘТД) және дене шынықтыру саласында педагогикалық құрамды нығайту қарастырылуда. Әсіресе әскери зейнеткерлер мен кәсіби жаттықтырушыларды мектептерге дене шынықтыру пәні мұғалімі және БӘТД инструкторы ретінде тарту мәселесі көтерілді.

– Бүгінгі мектеп сапалы мамандарға мұқтаж. Әскери зейнеткерлер – тәртіп пен тәжірибенің иесі, ал жаттықтырушыларда – әдістеме мен мотивация бар. Осы екі әлеуетті тиімді үйлестіру арқылы біз кадр тапшылығын жойып, оқушыларды жоғары деңгейде дайындай аламыз, – деді Арман Әбеуов.

Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі Спорт және дене шынықтыру істері комитеті төрағасының орынбасары Аманбай Нұрмұханбетов өз сөзінде Мемлекет басшысы жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауларында бұқаралық спортты, оның ішінде балалар спортын дамытуға ерекше назар аударатынын атап өтті. Ол бұл бағытта нақты нәтижелерге тек бірлескен күш-жігер арқылы қол жеткізуге болатынына сенім білдірді.

Кеңесті қорытындылаған Арман Ташметов барлық қатысушыларға алғыс білдіріп, мектеп және студенттік спортты дамытуда федерациялар белсенділігінің маңыздылығын атап өтті:

– Егер біз дені сау, мықты, табысты ұрпақты тәрбиелегіміз келсе — бірігіп жұмыс істеуіміз керек. Осы жолда қолдау білдірген әріптестерге алғысымды білдіремін!

4-14 сәуір аралығында Сербияның Златибор қаласында Бүкіләлемдік мектеп спорт ойындары (ISF U-15) өтеді. Бұл – жас спортшылар үшін ең ірі халықаралық турнир. Биыл жарысқа 70-тен астам елдің өкілдері қатысып, 25 спорт түрі бойынша жүлделі орындарды сарапқа салады.

Қазақстан құрамасы 22 спортшыдан жасақталды. Олар дзюдо, еркін күрес, бокс және шахмат спорт түрлерінде ел намысын қорғайды. Құрамаға республикалық чемпионаттардың жеңімпаздары, қатаң іріктеуден өткен және тыңғылықты дайындықтан өткен спортшылар енді.

Ел намысын Аманжол Абжали, Ерасыл Қалмағанбет, Аю Қымбат, Серікқали Бақдәулет, Ануарбек Айбар, Ақылбай Мансұр, Бақыт Әлібек, Арашов Висхан, Нұрболат Амир, Смағұл Алихан, Нұрқожа Қалыбек, Нұртас Бисенбай, Мейрамбек Балтабек, Ескенов Аруен, Дулатов Нұрислам, Макаров Шыңғыс, Әлімбай Нұртас, Садық Айбек, Молдабай Алихан, Орынтайқызы Айя, Жанат Нұрым, Алғаппарова Олтинай қорғайды.

Айта кетейік, ISF Дүниежүзілік мектеп спорт ойындары – 13-18 жас аралығындағы оқушыларға арналған ең ірі көпсалалы спорттық шара. Бұл халықаралық жарыс алғаш рет 1974 жылы ұйымдастырылған. Қазақстан бұл сайысқа 2022 жылдан бері қатысып келеді. Өткен жылы ұлттық құрама 6 алтын, 3 күміс және 5 қола медаль жеңіп алған еді.

1 сәуірде Талдықорғанда Ұлттық мектеп лигасының республикалық кезеңі басталады. Бұл – 2015 жылдан бері жыл сайын ұйымдастырылып келе жатқан мектеп оқушылары арасындағы ауқымды спорттық турнир. Биылғы жарыстарға елдің әр өңірінен үздік іріктелген 163 команда және 2000-ға жуық қатысушы жиналады.

Жарыстар 10 спорт түрін қамтиды: футзал «Теңбіл доп», асық ату, бес асық, баскетбол «Алтын доп», волейбол «Шұбар доп», үстел теннисі, шахмат «Ақбозат», тоғызқұмалақ, футбол «Былғары доп», гандбол «Ұшыр доп», жеңіл атлетикалық кросс.

Лига үш жас санатын қамтиды: 5–6, 7–8 және 9–11 сыныптар. Алайда, биыл республикалық кезең тек 9–11 сынып оқушылары арасында өтеді.

Финалға дейін қатысушылар төрт іріктеу кезеңінен өтті:

• Мектепішілік кезең – әр мектептің үздік спортшыларын анықтады.
• Аудандық/қалалық кезең – өңірдегі ең мықты мектеп командаларын іріктеді.
• Облыстық кезең – республикалық додаға жолдама алған үздіктерді белгіледі.
• Республикалық финал – елдің ең мықты мектеп командалары өзара бақ сынайтын шешуші кезең.

2024 жылдың қыркүйегінен бері, яғни жаңа оқу жылы басталғалы, Лига жарыстарына екі миллионнан астам оқушы қатысты.

Ұлттық мектеп лигасының басты ерекшелігі – оған жалпы білім беретін және жеке меншік мектептердің оқушылары ғана қатыса алады. Кәсіби спорт мектептерінің тәрбиеленушілеріне турнирге қатысуға рұқсат етілмейді.

Финалдық ойындар 3 мамырға дейін жалғасады, осы кезеңде өз санатында үздік шыққан мектеп командалары Ұлттық мектеп лигасының жеңімпазы атанады.

Өскелең ұрпақтың дене тәрбиесі – бұл тек білім беру жүйесінің бір бөлігі ғана емес, ел болашағына тікелей әсер ететін стратегиялық міндет. Осы бағыттағы жүйелі өзгерістер мен жаңа белестерге қол жеткізу үшін кәсіби мамандар арасындағы сындарлы диалогтың маңызы зор.

Осы орайда, ҚР Оқу-ағарту министрлігінің Ұлттық ғылыми-практикалыш дене тәрбиесі орталығының бас директоры Арман Ташметов пен Қазақстанның дене шынықтыру пәні мұғалімдері қауымдастығының президенті Наталья Дрейт кездесіп, білім беру ұйымдарында дене шынықтыруды дамыту мәселелерін талқылады.

Кездесу барысында тараптар ортақ пікірге келді: мектептегі дене шынықтыруды тиімді дамыту үшін күш-жігерді біріктіру, үздік тәжірибелермен алмасу және педагогикалық қауымдастықтың белсенді қатысуы қажет. Келіссөздердің нәтижесінде дене тәрбиесін жетілдіруге бағытталған ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.

Негізгі бағыттар:
✅ Мемлекеттік білім беру стандарттарын, үлгілік оқу бағдарламалары мен жоспарларын әзірлеуге қатысу.
✅ Оқу-әдістемелік құжаттарды әзірлеу және қарастыру жөніндегі жұмыс топтарына Қауымдастық сарапшыларын қосу.
✅ Ортақ форумдар, конференциялар, семинарлар, шеберлік сыныптары мен педагогикалық шеберлік конкурстарын ұйымдастыру.
✅ Оқушылар мен мұғалімдер арасында дене белсенділігін насихаттауға бағытталған спорттық іс-шаралар өткізу.
✅ «Дене тәрбиесі жаршысы» ғылыми-тәжірибелік журналында әдістемелік және ғылыми материалдар жариялау арқылы тәжірибе алмасу.

Тараптар ортақ жұмыстың маңыздылығын атап өтіп, бұл серіктестік оқыту мен тәрбиелеу үдерісіне заманауи тәсілдерді енгізуге, дене шынықтыру мұғалімдерінің кәсіби деңгейін арттыруға, ең бастысы, мектеп оқушылары үшін дене белсенділігін өмір салтына айналдыруға мүмкіндік беретініне сенім білдірді.

«Дене тәрбиесі – тек мектеп пәні емес, әр баланың салауатты өмір салтының ажырамас бөлігіне айналуы тиіс. Ол үшін барлық мүдделі тараптар күш біріктіруі қажет», – деп атап өтті Арман Ташметов.
Өз кезегінде, Наталья Дрейт тиімді өзара әрекеттестіктің және барлық мүдделі тараптардың күш-жігерін біріктірудің Қазақстандағы дене тәрбиесінің қарқынды дамуы үшін маңызды екенін айтты.